Έκθεση Γ Λυκείου: Προβλήματα βιοηθικής (θέματα και απαντήσεις)

εκφραση – εκθεση γ΄ ενιαιου  λυκειου γενικησ παιδειασ

ΚΕΙΜΕΝΟ:

«Προβλήματα βιοηθικής»

1. Δεν είναι εύκολο να υποθέσει κανείς ποια πρέπει να εί­ναι η αποστολή της βιοηθικής. Οι νεότερες εξελίξεις της βιολογίας και του εφαρμοσμένου κλάδου της, της βιοτε­χνολογίας, γεννούν ένα πλήθος προβλημάτων, ιατρικών, κοινωνικών, νομικών. Κάποια από τα προβλήματα αυτά α­ναζητούν λύσεις και ρυθμίσεις όχι στο χώρο των υποχρεω­τικών κανόνων, που είναι ο χώρος του εξαναγκασμού, δηλαδή του Δικαίου αλλά στο χώρο κανόνων συμπεριφοράς που δημιουργούνται αυθόρμητα από τις κοινωνικές αντιλήψεις και από τις ευαισθησίες του καθενός, δηλαδή στο χώ­ρο της Ηθικής.

2. Λιγότερο εύκολος είναι ο καθορισμός της αποστολής μιας Επιτροπής Βιοηθικής και μάλιστα με κρατική προέλευση. Το κράτος εκφράζει τη βούλησή του με κανόνες δικαίου ενώ οι κανόνες της Ηθικής προέρχονται από την κοινω­νία και η τήρησή τους είναι έργο της ατομικής συνείδησης. Οι κανόνες της Ηθικής μόνο πέρα από ένα βαθμό αποκρυστάλλωσης μπορούν να μετατραπούν σε κανόνες Δικαίου.

3. Στην Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής, που έχει ιδρυθεί και λειτουργεί από τρία περίπου χρόνια, κρίναμε ότι δύο είναι τα έργα που μπορούμε να επιτελέσουμε:

α) να βοηθήσουμε στη συνειδητοποίηση, από το ευρύτερο δυνατόν κοινό, των προβλημάτων που γεννώνται από τις σύγχρονες εξελίξεις της βιολογίας, των επιλογών που προσφέρονται στον άνθρωπο και στην κοινωνία, των επι­πτώσεων που μπορεί να έχει η κάθε επιλογή.

β) να επισημάνουμε στα αρμόδια κρατικά όργανα την αποκρυστάλλωση κάποιων κοινωνικών αντιλήψεων σε ορι­σμένα θέματα, τα οποία έτσι θα προσφέρονταν για νομο­θετικές ρυθμίσεις ή, ακόμα, και θα τις έκανα αναγκαίες.

4. Με αυτή την αποστολή και με πρόδηλο τον συμβουλευτικό χαρακτήρα, και προς την κοινωνία και προς το κρά­τος, φανερό είναι ότι κύριος στόχος της δουλειάς μας είναι η επισήμανση προβλημάτων και λύσεων - όχι ο σχηματι­σμός δεσμευτικών πλειοψηφιών και μειοψηφιών για την κά­θε λύση. Στο κάτω-κάτω της γραφής τα ηθικά προβλήματα δεν λύνονται με ψηφοφορίες.

5. Τα προβλήματα της Ηθικής είναι από τη φύση τους γλι­στερά και, κατά τούτο, επικίνδυνα. Στην περίπτωση της σύγχρονης βιολογίας οι κίνδυνοι επιτείνονται από τρεις πα­ράγοντες:

6. Ο πρώτος είναι η απίστευτα ταχύρυθμη εξέλιξη της ε­πιστημονικής έρευνας ειδικά στον τομέα αυτόν. Ώσπου να γίνουν κατανοητές στο κοινό αλλά και στην ίδια την Επιτροπή (με σύνθεση πολυεπιστημονική οι καινούριες, κάθε φο­ρά, δυνατότητες της βιοτεχνολογίας, ώσπου να συνειδητο­ποιηθούν τα προβλήματα, ώσπου να αποτιμηθούν οι επιλο­γές, ώσπου να αποκρυσταλλωθούν οι αντιλήψεις, τα δεδο­μένα έχουν αλλάξει, τα προβλήματα έχουν πάρει νέα μορφή νέες δυνατότητες προσφέρονται και νέα διλήμματα κα­θηλώνουν τη σκέψη.

7. Ο δεύτερος παράγοντας επίτασης των κινδύνων είναι τα πολλά και μεγάλα συμφέροντα που εκτρέφονται από τις προοπτικές της σύγχρονης βιολογίας, με αποτέλεσμα τη θελημένη συσκότιση του τοπίου όπου θα έπρεπε να ανα­πτυχθεί ο ηθικός προβληματισμός. Φτάνει να αναφερθούν το ύψος των πιστώσεων (δημοσίων και ιδιωτικών) που προορίζονται για την επιστημονική έρευνα σε θέματα βιολογίας και το ύψος των κερδών που θα μπορούσαν να αναμένονται από τη κατοχύρωση, με διπλώματα ευρεσιτεχνίας, εφευρέ­σεων που αξιοποιούν βιολογικές ανακαλύψεις.

8. Και ο τρίτος συντελεστής κινδύνου είναι η συνάρτηση των λύσεων που προσφέρονται με τις μεταφυσικές πεποι­θήσεις του καθενός. Τι είναι η ζωή ποια είναι η πηγή της και ποια η αρχή της, ποιος είναι ο σκοπός της και ποιο το τέλος της, τι είναι η φύση και ποιος ο νομοθέτης αυτών των κανό­νων -αυτά είναι ερωτήματα που αποτελούν παραμέτρους των προβλημάτων της βιολογία και της βιοτεχνολογίας.

Γ. Κουμάντος,  Προβλήματα Βιοηθικής

π α ρ α τ η ρ η σ ε ι ς

1.  Να γραφεί η περίληψη του κειμένου (100 περίπου λέξεις).

2.  Να βρεθεί η δομή και ο τρόπος ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου

3.  Στον παρακάτω κατασκευασμένο συλλογισμό από την 6^η παράγραφο να γράψετε το συναγόμενο συμπέρασμα και να βρείτε: α. το είδος του συλλογισμού ανάλογα με την πο­ρεία του νου και ανάλογα με το είδος των προκείμενων και β. να τον αξιολογήσετε.

1^η προκείμενη: Η ταχύρυθμη εξέλιξη σε κάθε τομέα δυσχεραίνει την αποτίμηση των επιλογών και τη συνειδητο­ποίηση των προβλημάτων

2^η προκείμενη: Η επιστημονική έρευνα στον τομέα της Βιο­λογίας και της Βιοτεχνολογίας έχει απίστευτα ταχύρυθμη εξέλιξη.

4.  Να προσδιορίσετε το περιεχόμενο της βιοηθικής και να εξηγήσετε την αναγκαιότητα της. Η ύπαρξή της ταυτίζεται με την αναστολή της επιστημονικής δράσης;

α π α ν τ η σ ε ι σ

απαντηση στο 1^ο ερωτημα

Ο συγγραφέας αναφέρεται στα ηθικά προβλήματα ε­ξαιτίας των εξελίξεων της επιστημονικοτεχνικής προόδου. Επισημαίνει ότι οι λύσεις εμπίπτουν όχι μόνο στο χώρο του θεσπισμένου Δικαίου αλλά και της ατομικής ηθικής ευθύ­νης. Συνακόλουθα το έργο μιας κρατικής Επιτροπής Βιοη­θικής είναι δύσκολο να προσδιοριστεί. Ωστόσο ο ρόλος της μπορεί να συνοψιστεί στην κοινωνική ευαισθητοποίηση κα­θώς και τη σύσταση νομοθετικών ρυθμίσεων. Επομένως ο στόχος επικεντρώνεται στη γνωστοποίηση των προβλημά­των και των εκδοχών επίλυσης τους. Τέλος, οι κίνδυνοι των βιοηθικών ζητημάτων είναι υπαρκτοί κα μεγεθύνονται από την υπερβολική ταχύτητα των επιστημονικοτεχνικών εξελί­ξεων, τα διαπλεκόμενα συμφέροντα αξιοποίησης των βιο­τεχνολογικών επιτευγμάτων και τις υποκειμενικές μεταφυσικές αναζητήσεις.

απαντηση στο 2^ο ερωτημα

Θεματική περίοδος: «Δεν είναι εύκολο … … βιοηθικής»

Λεπτομέρειες: «Οι νεότερες εξελίξεις … … της Ηθικής»

Κατακλείδα: Δεν υπάρχει

…………………………          ………………………………………           …………………………………………

Η πρώτη (1^η) παράγραφος αναπτύσσεται με τη μέθοδο της αιτιολόγησης. Με τις λεπτομέρειες της παραγράφου αιτιολογείται το περιεχόμενο της θεματικής πρότασης. Δεν είναι εύκολο να υποθέσει κανείς την πρέπουσα αποστολή της βι­οηθικής, γιατί οι εξελίξεις γενικά γεννούν πλήθος προβλη­μάτων που η λύση τους παραπέμπει στο χώρο της Ηθικής.

απαντηση στο 3^ο ερωτημα

Συμπέρασμα: Άρα στον τομέα της Βιολογίας και της Βιο­τεχνολογίας είναι δυσχερής η αποτίμηση των επιλογών και η συνειδητοποίηση των προβλημάτων.

……………………………………       ……………………………………         ………………………………………

α) Πρόκειται για παραγωγικό συλλογισμό, αφού αρχικά αναφέρεται η εξέλιξη σε κάθε τομέα και στη συνέχεια επι­κεντρώνεται στην εξέλιξη στον τομέα της Βιολογίας και της Βιοτεχνολογίας. Πρόκειται για κατηγορικό συλλογισμό, αφού οι προκεί­μενες του είναι κατηγορικές προτάσεις.

β) Πρόκειται τέλος για έγκυρο και αληθή συλλογισμό επομένως και λογικά ορθό. Είναι έγκυρος, γιατί υπάρχει μέ­σος όρος και έτσι οι προκείμενες οδηγούν λογικά και αβία­στα στο συμπέρασμα και είναι αληθής, αφού ανταποκρίνε­ται στην πραγματικότητα.

απαντηση στο 4^ο ερωτημα

Η βιοηθική είναι μια ηθική δραστηριότητα που εξετάζει μέχρι το πού νομιμοποιείται ο άνθρωπος να παρεμβαίνει στο γονιδίωμα του συνανθρώπου του. Λειτουργεί συμβουλευτικά, επισημαίνει τα προβλήματα και προτείνει λύσεις - συμβατές με την ηθική για τα σύγχρονα επιστημονικά προβλήματα. Η αναγκαιότητα είναι πασιφανής, διότι:

·          Η εκρηκτική πρόοδος των βιοϊατρικών επιστημών, δημι­ουργεί νέα δεδομένα, που ανατρέπουν τη μέχρι τώρα εικό­να που έχει σχηματίσει ο άνθρωπος για τον εαυτό του.

·          Η μέχρι τώρα νομοθεσία δεν καλύπτει τις ανάγκες νομι­μότητας της επιστημονικής έρευνας, χρειάζονται νέες νο­μοθεσίες που να λειτουργούν ρυθμιστικά στη νέα κατάστα­ση που δημιούργησε ομολογουμένως η επιστημονική επανάσταση.

·          Υπάρχει κίνδυνος να εφαρμοστούν πρακτικές ευγονισμού, με απροσδιόριστα αποτελέσματα για το μέλλον της ανθρωπότητας.

·          Υπάρχει φόβος και καχυποψία για τα επιτεύγματα της βιοϊατρικής, φαινόμενα που ενδεχομένως θα υπερβεί ο άν­θρωπος έχοντας ως σύμμαχο τη γνώση και τη νομική προστασία.

·          Υπάρχουν επιστήμονες που προβαίνουν σε πειραματικές στοχεύσεις αμφιλεγόμενης σκοπιμότητας.

·          Υπάρχουν επιστήμονες που πέφτουν στην πλάνη της δυνατότητας και της αναγκαιότητας.

·          Μ’ αυτήν προστατεύεται η ανθρωπότητα από τη μνησικα­κία ορισμένων επιστημόνων, που θεωρούν την επιστήμη ως μέσο προβολής της αρρωστημένης τους προσωπικότητας. Η βιοηθική υπάρχει για να προστατεύσει την επιστήμη από λανθασμένες στοχεύσεις και όχι για να περιορίσει το εύρος της δράσης της, ούτε τη στοχοθεσία της, ούτε την ελευθερία του επιστήμονα. Πρόκειται για μια ηθική δραστηριότητα που σχετίζεται με την δράση επιστημόνων και καθορίζει τα πλαίσια της νομιμότητας μέσα στα οποία μπορούν να κινη­θούν οι πρώτοι και μάλιστα τα πλαίσια αυτά είναι αποτελέ­σματα αυτοθέσμισης από επιτροπές επιστημόνων. Ισχύει με τη βιοηθική ό,τι συμβαίνει και με τη νομοθεσία, ο νόμος δηλαδή δεν περιορίζει την ελευθέρα των ανθρώπων α­πλώς την προσδιορίζει και της δίνει μέσω των διατάξεων του υπόσταση, σάρκα και οστά.

Είναι επόμενο ότι η βιοηθική δεν περιορίζει την επιστημονική ελευθερία ούτε αναστέλλει την επιστημονικής δράση, α­ντίθετα είναι μια αναγκαιότητα των ίδιων των επιστημόνων, προκειμένου το έργο τους να αποκτήσει ένα ανθρωποκε­ντρικό χαρακτήρα. Διαφορετικά, χωρίς τη βιοηθική οι βιοϊατρικές επιστήμες και οι επιστήμονες θα συγχέουν την ε­λευθερία με την ασυδοσία.